Pang-abay
Ang pang-abay ay bahagi ng pananalitang nagbibigay-turing sa
pandiwa, pang-uri o kapwa pang-abay.
Ang pang-abay at pang-uri ay kapwa mga salitang
naglalarawan. Ang pang-uri ay naglalarawan ng mga pangngalan at panghalip
samantalang ang pang-abay ay naglalarawan hindi lamang ng mga pandiwa kundi
gayundin sa mga pang-uri at kapwa nito pang-abay. Ito ay nahahati sa iba’t
ibang uri.
Mga Halimbawa:
A. Mabilis na
manlalaro si Lydia de Vega.
B. Mabilis siyang
tumakbo noong siya'y bata pa.
Sa unang halimbawa, ang salitang mabilis ay naglalarawan sa
salitang manlalala na isang pangngalan samantalang sa pangalawang halimbawa,
ang mabilis ay ginamit n panuring sa salitang tumakbo na isang pandiwa.
Samakatuwid ang salitang mabilis ay maaring maging pang-uri o pang-abay ayon sa
pananalitang nilarawan nito.
Mga Uri ng Pang-abay
1. Pang-abay na Pamanahon – nagsasaad kung kailan naganap o
magaganap ang kilos na taglay ng pandiwa.
May pananda
Nang, sa,
noon, kung, kapag, tuwing, buhat, mula, umpisa, hanggang
Halimbawa
Kailangan mo bang pumasok nang
araw-araw?
Tuwing pasko ay nagtitipon silang
mag-anak.
Umpisa bukas ay dito ka na
manunuluyan
Walang
pananda
Kahapon,
kangina, ngayon, mamaya, bukas, sandali,atb.
Halimbawa:
Manonood kami bukas ng pambansang
pagtatanghal ng dulang Pilipino.
Ipagdiriwang ngayon ng ating pangulo
ang kanyang ika – 40 na kaarawan.
Nagsasaad ng
dalas
Araw-araw,
tuwing umaga,taun-taon atb.
Halimbawa:
Tuwing Mayo ay nagdaraos kami sa
aming pook ng santakrusan.
Nag-eehersiyo siya tuwing umaga upang
mapanatili ang kanyang
kalusugan.
2. Pang-abay na panlunan – tumutukoy sa pook na
pinangyarihan, o pangyayarihan ng kilos sa pandiwa. Karaniwang ginagamit ang
pariralang sa/kay
Sa – ginagamit kapag ang kasunod ay pangngalang pambalana o
panghalip.
Kay /kina – ginagamit kapag ang kasunod ay pangngalang
pantanging ngalan ng tao.
Halimbawa:
Maraming masasarap na
ulam ang itinitinda sa kantina.
Nagpaluto ako kina
aling Ingga ng masarap ng keyk para sa iyong kaarawan.
3. Pang-abay na pamaraan – naglalarawan kung paano naganap,
nagaganap, o magaganap ang kilos na ipinahahayag ng pandiwa. Ginagamit ang
panandang nang o na/-ng.
Halimbawa:
Kinamayan niya ako
nang mahigpit.
Bakit siya umalis na
umiiyak?
Tumawa siyang parang
sira ang isip.
4. Pang-abay na pang-agam – nagbabadya ng di-katiyakan sa
pagganap sa kilos ng pandiwa.
Mga halimbawa: marahil, siguro, tila, baka, wari, atb.
Halimbawa:
Marami na marahil ang
nakabalita tungkol sa desisyon ng Sandiganbayan.
Higit sigurong marami
ang dadalo ngayon sa Ateneo Home Coming kaysa nakaraang taon.
Tila patuloy na ang
pag-unlad ng turismo sa Pilipinas.
5. Pang-abay na panang-ayon – nagsasaad ng pagsang-ayon.
Hal. Oo, opo, tunay, sadya, talaga, atb.
Halimbawa:
Oo,asahan mo ang aking
tulong.
Talagang mabilis ang
pag-unlad ng bayan.
Sadyang malaki ang
ipinagbago mo.
6. Pang-abay na pananggi – nag-sasaad ng pagtanggi, tulad ng
hindi/di at ayaw.
Halimbawa:
Hindi pa lubusang
nagagamot ang kanser.
Ngunit marami parin
ang ayaw tumigil sa paninigarilyo.
7. Pang-abay na panggaano o pampanukat – nagsasaad ng
timbang o sukat. Sumasagot sa tanong na gaano o magkano.
Halimbawa:
Tumaba ako nang limang
libra .
Tumagal nang isang
oras ang operasyon.
8. Pang-abay na pamitagan – nagsasad ng paggalang.
Halimbawa:
Kailan po kayo uuwi?
Opo, aakyat na po ako
9. Ingklitik o paningit – mga katagang lagging sumusunod sa
unang salita ng kayariang kinabibilangan
- Mayroong 16 anim na
ingklitik sa Filipino
ba daw/raw pala man
kasi din/rin tuloy muna
kaya naman nga pa
na yata
lamang/lang
sana
10. Pang-abay na kundisyunal – nagsasaad ng kundisyon para
maganap ang kilos na isinasaad ng pandiwa
-Pinangungunahan ng kung, kapag o pag at pagka
11. Pang-abay na kusatibo – tawag sa pang-abay na nagsasaad
ng dahilan sa pagganap ng kilos ng pandiwa
- Binubuo ng parirala o sugnay na pinangungunahan ng dahil
sa
12. Pang-abay na benepaktibo – tawag sa mga pang-abay na
nagsasaad ng benepisyo para sa isang tao dahil sa pagkaganap sa kilos ng
pandiwa o ng layunin ng pandiwa.
13. Pang-abay na pangkaukulan - pinangungunahan ng tungkol,
hinggil o ukol
No comments:
Post a Comment